تفاخر به نیاکان (قرآن)آیاتی از قرآن در باره نکوهش تفاخر به نیاکان است که از پیش رومیگذرانیم. ۱ - بی اثر بودن تفاخر به نیاکان در قیامتخویشاوندیها و تفاخر به خویشاوندی و نیاکان، اعتباری و فاقد کم‌ترین اثر در قیامت است. فاذا نفخ فی الصور فلا انساب بینهم یومئذ ولا یتساءلون. هنگامی که در «صور» دمیده شود، هیچ یک از پیوندهای خویشاوندی میان آنها در آن روز نخواهد بود و از یکدیگر تقاضای کمک نمی‌کنند (چون کاری از کسی ساخته نیست)! از ابن عباس و جبایی در تفسیر «فلا انساب» نقل شده است: نمی‌توانند در قیامت به نیاکان تفاخر کنند. ۲ - مراد از نفخهمراد از این نفخه، نفخه دوم صور است که در آن همه مردگان زنده می‌شوند، نه نفحه اول که زندگان در آن می‌میرند، ۳ - مراد از نفی انسابو در جمله" فلا انساب بینهم" آثار انساب را با نفی اصل آن نفی کرده، نه اینکه واقعا در آن روز انساب نباشد، (زیرا انساب چیزی نیست که به کلی از بین برود)، بلکه مراد این است که در آن روز انساب خاصیتی ندارد، چون در دنیا که انساب محفوظ و معتبر است، به خاطر حوایج دنیوی است. و زندگی اجتماعی دنیا است که ما را ناگزیر می‌سازد تا خانواده و اجتماعی تاسیس کنیم. و وقتی این کار را کردیم، باز مجبور می‌شویم عواطف طرفینی، و تعاون و تعاضد و سایر اسباب را که مایه دوام حیات دنیوی است معتبر بشماریم آن که فرزند خانواده است به وظایفی ملتزم می‌شود، و آن که پدر و یا مادر خانواده است به وظایفی دیگرملتزم می‌گردد. ولی روز قیامت. ظرف پاداش عمل است، دیگر نه فعلی هست، نه التزام به فعلی. و در آن ظرف همه اسباب که یکی از آنها انساب است از کار می‌افتد و دیگر انساب اثر و خاصیتی ندارد. " و لا یتساءلون"- در این جمله روشن‌ترین آثار انساب را یادآور شده، و آن احوال پرسی میان دو نفر است که با هم نسبت دارند، چون در دنیا به خاطر احتیاجی که در جلب منافع و رفع مضار به یکدیگر داشتند، وقتی به هم می‌رسیدند احوال یکدیگر را می‌پرسیدند، ولی امروز که روز قیامت است دیگر کسی احوال کسی را نمی‌پرسد. ۴ - نهی از تفاخر به نیکان درحجپس از اتمام مناسک حج، لازم است به جای تفاخر به نیاکان ذکر خداوند نمود. فاذا قضیتم منـسککم فاذکروا الله کذکرکم ءاباءکم او اشد ذکرا.. و هنگامی که مناسک (حج) خود را انجام دادید، خدا را یاد کنید، همانند یادآوری از پدرانتان (آن گونه که رسم آن زمان بود) بلکه از آن هم بیشتر! (در این مراسم، مردم دو گروهند: ) بعضی از مردم می‌گویند: «خداوندا! به ما در دنیا، (نیکی) عطا کن! » ولی در آخرت، بهره‌ای ندارند این برداشت براساس روایتی از امام باقر علیه‌السّلام است که فرمود: هنگامی که از اعمال حج فارغ می‌گشتند، در آن جا گرد هم جمع می‌شدند و مفاخر پدران خود را برمی شمردند و تفاخر می‌کردند. خداوند به آنان امر کرد که به جای یادآوری پدرانتان، خدا را به یاد آورید. ۵ - سنت جاهلیتفاخر به نیاکان پس از مناسک حج، از سنن جاهلی است. فاذا قضیتم منـسککم فاذکروا الله کذکرکم ءاباءکم او اشد ذکرا.. و هنگامی که مناسک (حج) خود را انجام دادید، خدا را یاد کنید، همانند یادآوری از پدرانتان (آن گونه که رسم آن زمان بود) بلکه از آن هم بیشتر! (در این مراسم، مردم دو گروهند: ) بعضی از مردم می‌گویند: «خداوندا! به ما در دنیا، (نیکی) عطا کن! » ولی در آخرت، بهره‌ای ندارند ۶ - پانویس۷ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۸، ص۲۴۷، برگرفته از مقاله «تفاخر به نیاکان» |